داشتن فرزند، یکی از بزرگترین آرزوهای زوج‌های جوانی است که با ناباروری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اما امروزه با گسترش علم پزشکی و آمدن روش‌های جدید، ناباروری هم قابل درمان است. آی وی اف از جمله درمان‌های ناباروری به شمار می‌رود. سن بیمار، پروسه و روش درمان و باروری‌های ناموفق قبلی از جمله مواردی است که بر مدت‌زمان انجام عمل از چند هفته تا چند ماه تاثیر می‌گذارد. است. در این مطلب از دکترتو شما را با مراحل عمل ivf و مدت‌زمان انجام هر مرحله آشنا می‌کنیم.
آی وی اف چیست و چرا انجام می‌شود؟
لقاح آزمایشگاهی، یکی از روش‌های درمان ناباروری است که طی آن، تخمک و اسپرم در محیط آزمایشگاه با یکدیگر ترکیب و در پی آن جنین تشکیل می‌شود. سپس جنین به رحم مادر انتقال می‌یابد. این عمل برای زوج‌هایی که به دلایلی همچون کمبود اسپرم، تحرک کم آن‌ها و یا مشکلاتی در شکل اسپرم مرد، اختلالات تخمک‌گذاری زنان مانند تنبلی تخمدان و یا انسداد و آسیب به لوله‌های فالوپ، سن بالای زن و کاهش کیفیت تخمک‌ها و نگرانی درباره انتقال بیماری‌های ژنتیکی به فرزندشان، توانایی باردارشدن را ندارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مراحل انجام آی وی اف چیست و چقدر طول می‌کشد؟
به‌طور کلی آی وی اف 6 مرحله دارد که هر مرحله از آن طی مدت‌زمان مشخصی انجام می‌شود. موارد زیر از مراحل عمل IVF هستند:
مرحله اول: تحریک تخمدان‌ها
یکی از مراحل انجام آی وی اف یا همان لقاح خارج از رحم، تحریک تخمدان‌ها است. در این مرحله، پزشک داروهای هورمونی به بیمار تزریق می‌کند تا با تحریک تخمدان‌ها و افزایش رشد فولیکول‌ها چندین تخمک بالغ تولید شود. مرحله اول طی 10 تا 14 روز انجام می‌گیرد و در طی آن، بیمار به‌صورت منظم آزمایش خون و سونوگرافی انجام می‌دهد تا میزان رشد فولیکول‌ها تحت سنجش مداوم پزشک انجام گیرد. اگر رشد فولیکول‌ها مناسب نبود، پزشک در هفته دوم دوز داروها را افزایش می‌دهد و اواخر هفته دوم نیز به‌منظور تحریک نهایی تخمک‌ها هورمون HCG را تزریق می‌کند.
مرحله دوم: بازیابی تخمک‌ها
وقتی که رشد فولیکول‌ها کامل می‌شود، دومین مرحله انجام باروری آزمایشگاهی، یعنی بازیابی تخمک‌ها، آغاز خواهد شد. در این عمل سرپایی، بیمار باید ناشتا باشد و داروهای آرامبخش را دریافت کند. سپس طی سونوگرافی، پزشک سوزن مخصوص را به سمت فولیکول‌ها می‌برد و تخمک‌ها را از تخمدان خارج می‌کند. پس از عمل، بیمار کمی استراحت می‌کند و مرخص می‌شود. کل این فرآیند کمتر از یکساعت انجام می‌گیرد.
مرحله سوم: لقاح در آزمایشگاه
سومین مرحله آی وی اف، لقاح در آزمایشگاه است. در این مرحله، تخمک‌های آماده‌شده و اسپرم شسته‌شده در محیط آزمایشگاهی و تحت نظارت متخصصان آزمایشگاه با یکدیگر ترکیب می‌شوند و لقاح صورت می‌گیرد. متخصصان آزمایشگاه برای افزایش شانس لقاح، تکنیک تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی یا ICSI را انجام می‌دهند. مرحله سوم لقاح خارج از رحم، بین 16 تا 20 ساعت به طول می‌انجامد.
مرحله چهارم: کشت جنین
در مرحله چهارم عمل ivf، جنین‌ها به محیط کشت مخصوصی انتقال می‌یابند تا در شرایط ویژه‌ای رشد و تقسیم سلولی را آغاز کنند. این مرحله، حیاتی‌ترین مرحله باروری به شمار می‌آید و موفقیت آی وی اف را تضمین می‌کند. در این مرحله، متخصصان بهترین جنین‌ها را انتخاب می‌کنند تا به رحم مادر انتقال دهند. تشخیص اختلالات کروموزومی احتمالی جنین و فریزکردن جنین‌های دیگر برای آینده، در این مرحله امکان‌پذیر است. مدت‌زمان کشت جنین 3 تا 5 روز خواهد بود.
مرحله پنجم: انتقال جنین
در این مرحله از آی وی اف، تعداد جنین‌های آماده توسط پزشک با تشخیص او، با استفاده از کاتتر و طی سونوگرافی به داخل رحم انتقال داده می‌شوند. مثانه بیمار باید پر باشد تا رحم راحت‌تر دیده شود. بعد از فرآیند انتقال، بیمار باید زمان کوتاهی استراحت کند. کل این فرآیند، کمتر از 30 دقیقه انجام خواهد شد. نتیجه بارداری نیز 14 روز بعد از انتقال، با انجام آزمایش خون، بعد از استراحت کردن و مصرف داروهای تجویزشده و کنترل استرس مشخص خواهد شد.
مرحله ششم: دوران انتظار
از مرحله ششم باروری آزمایشگاهی، تحت‌عنوان دوره انتظار یاد می‌شود. در این مدت، جنین به دیواره رحم می‌چسبد و در رحم لانه‌گزینی می‌کند. بعد از لانه‌گزینی، بارداری باید تثبیت شود و جنین به رشد خود ادامه دهد. به این منظور، شما باید 14 روز منتظر بمانید و بعد از 14 روز، آزمایش بارداری بدهید. اندازه‌گیری سطح هورمون hCG در خون، موثرترین و دقیق‌ترین روش تشخیص بارداری برای شما است.
عوامل موثر بر مدت‌زمان انجام عمل ivf
مدت‌زمان به‌طول‌انجامیدن لقاح آزمایشگاهی برای تمامی افراد یکسان نیست. این مدت‌زمان به عوامل مختلفی بستگی دارد که به‌طور کلی آن‌ها را در سه دسته‌بندی مربوط به بیمار، درمان و دیگر موارد تقسیم‌بندی می‌کنیم. در ادامه به مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌کنیم:
سن مادر: هرچه سن بیمار بیشتر باشد، کیفیت تخمک‌ها کاهش می‌یابد و به داروهای محرک بیشتری نیاز است.
واکنش به داروها: واکنش بدن هر فرد نسبت به داروها متفاوت است. برای یکی تحریک و رشد فولیکول‌ها زودتر رخ می‌دهد و برای دیگری دیرتر.
علت ناباروری: ازآنجایی‌که ناباروری دلایل مختلفی دارد، درمان هریک از علل‌ها پروسه درمانی و زمانی مختلفی خواهد داشت.
آی وی اف های ناموفق قبلی: اگر تجربه آی وی اف قبلی ناموفق داشته‌اید، ممکن است به درمان پیچیده‌تری نیاز داشته باشید.
پروسه درمانی: نوع درمانی که پزشک انتخاب می‌کند بر مدت‌زمان درمان موثر است.
تعداد جنین‌ها: اگر پزشک تصمیم به انتقال جنین‌های بیشتری بگیرد، ممکن است به سیکل‌های بیشتری برای تحریک تخمدان نیاز باشد.
تکنیک مورد استفاده: اگر پزشک از تکنیک‌هایی مانند ICSI یا همان تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی و یا PGD یا همان تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی بهره بگیرد، ممکن است زمان بیشتری احتیاج باشد.
به‌طور کلی، عواملی همچون فصل‌های مختلف سال، استرس و اضطراب، تغذیه، ورزش و سبک زندگی در میزان و مدت‌زمان تاثیرگذاری آی وی اف از چند هفته تا چند ماه تاثیرگذار است.
آمادگی‌های قبل از عمل آی وی اف
پیش از انجام عمل ivf، باید اقداماتی را انجام دهید تا شانس باروری خود را بیشتر کنید. این اقدامات و آمادگی‌ها عبارت است از:
قبل از انجام عمل به پزشک متخصص مراجعه کنید و آزمایش خون، سونوگرافی و معاینات فیزیکی خود را انجام دهید. علت دقیق ناباروری را توسط او جستجو کنید و متناسب با آن بهترین روش درمان را برگزینید.
برای سنجش وضعیت تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های فالوپ سونوگرافی، به‌منظور برررسی سطح هورمون‌ها و تشخیص عفونت آزمایش خون و جهت ارزیابی کیفیت، سرعت و تعداد اسپرم‌ها آزمایش اسپرم انجام دهید.
استفاده از مواد غذایی سالم به‌جای محصولات بسته‌بندی‌شده، ورزش، کنترل استرس، تنظیم زمان خواب و قطع مصرف الکل و دخانیات توسط زوجین بر کیفیت اسپرم‌ها و تخمک‌ها تاثیرگذار است.
مراقبت‌های بعد از عمل ivf
بعد از انجام عمل ivf، باید مورادی را رعایت کنید تا شانس م.فقیت باروری خود را بالا ببرید. این موارد عبارت است از:
در چند روز اول پس از انتقال جنین استراحت کنید و به خودتان فشار نیاورید. اما انجام پیاده‌روی و فعالیت‌های اینچنین سبک در کوتاه‌مدت مانعی ندارد.
همچنان مراقب تغذیه خود باشید و از خوردن غذاهای تند، ادویه‌دار و نفاخ خودداری کنید.
داروهایی که پزشک به‌منظور تقویت دیواره رحم تجویز کرده را مصرف کنید.
بهداشت شخصی را رعایت کنید و تا مدت‌زمان مشخص‌شدن نتیجه بارداری از برقراری رابطه جنسی بپرهیزید.
درصورتی‌که به خونریزی شدید، لخته خون، شکم‌درد شدید و یا تب بالا دچار شدید، فورا به پزشک خود مراجعه کنید.
کلام آخر
آی وی اف یکی رایج‌ترین عمل‌های درمان ناباروری است که امروزه طرفداران بسیاری درد. ما در این مطلب، شما را با مراحل انجام این عمل خارج رحمی و مدت‌زمان به‌طول‌انجامیدن هر مرحله آشنا کردیم. پیشنهاد می‌کنیم پیش از تصمیم به عمل، ابتدا توسط پزشکان ما مشاوره آنلاین شوید.