همه چیز در مورد تب دنگی | علائم، درمان و پیشگیری

پرسش و پاسخ در خصوص پشه آئدس و بیماری دانگ 

دقت بفرمایید که منبع تمام محتوای این صفحه از وزارت بهداشت و درمان کشور و وبسایت بهداشت جهانی می‌باشد.

تب دانگی چگونه بوجود می آید و چگونه مبتلا می‌شویم؟

بیماری دانگ توسط پشه‌ها انتشار می‌یابد و این پشه ها در نزدیکی محل زندگی انسان رشد می‌کنند. هنگامی‌ که یک پشه، فردی آلوده به ویروس مولد بیماری دانگ را نیش می‌زند، ویروس وارد بدن پشه می‌شود. سپس هنگامی‌که پشه آلوده فرد دیگری را نیش می‌زند، ویروس وارد جریان خون آن فرد می‌شود.

پس از ابتلا به بیماری تب دنگی ایمنی بوجود می آید؟

 چهار نوع ویروس‌ مولد بیماری دانگ  است. پس‌ از اینکه شما از بیماری دانگ رهایی یافتید، شما دارای ایمنی نسبت به ان نوع ویروس هستید که شما را آلوده کرده است، اما نه به سه نوع دیگر از ویروس‌های مولد بیماری دانگ. اگر شما برای بار دوم، سوم یا چهارم آلوده شوید، خطر ابتلا به فرم شدید بیماری دانگ و همچنین تب خونریزی دهنده دانگ، به‌طور حتم افزایش می‌یابد.

اگر شما دوباره با سویه قبلی ویروس بیماری دانگ آلوده شوید، خطر ابتلا به علائم شدید ناشی از این بیماری در شما افزایش می‌یابد.

فاکتورهای خطر در ابتلا به بیماری تب دانگ چیست؟

فاکتورهایی که خطر ابتلای شما به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

سفر به مناطق گرمسیری، یا زندگی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، خطر ابتلا به ویروس که باعث ایجاد بیماری دانگ می‌شود را در شما افزایش می‌دهد. مناطق ویژه‌ای در معرض خطر هستند شامل آسیای جنوب شرقی، جزایر اقیانوس آرام غرب، آمریکای لاتین و کارائیب هستند.

 علائم ابتلا به تب دونگی چیست؟

بسیاری از افراد، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، ممکن است هیچ علائم یا نشانه‌هایی را در طی یک فرم خفیف بیماری دانگ تجربه نکنند. هنگامی‌که علائم رخ می‌دهد، معمولاً چهارتا هفت روز پس‌از اینکه شما توسط یک پشه آلوده می‌شوید، علائم شروع می‌شود.بیماری دانگ باعث بروز تب بالای ۱۰۴ فارینهایت (40 درجه سلسیوس) و حداقل دو مورد از علائم زیر می‌شود:

•  سردرد
•  درد عضله، استخوان و درد مفصلی
•  حالت تهوع
•  استفراغ
• درد پشت چشم‌ها
• تورم غدد لنفاوی
• راش

چه مدت و چند روز پس از ابتلا به تب دنگی و نیش پشه آئدس بعد بهبودی حاصل می شود؟

اکثر افراد مبتلای به این بیماری طی یک هفته یا بیشتر بهبود می‌یابند. در برخی موارد، علائم بدتر می‌شوند و می‌توانند منجر به علائم تهدیدکننده زندگی شوند. تعداد سلول‌های تشکیل‌دهنده لخته (پلاکت‌ها) در جریان خون شما کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند در اثر نوع شدید بیماری بیماری دانگ، تب خونریزی دهنده دانگ، یا سندرم شوک دنگ باشد. علائم و نشانه‌های تب خونریزی دهنده دانگ یا فرم شدید بیماری بیماری دانگ که یک اورژانس پزشکی و تهدیدکننده زندگی است، عبارت است از:

• درد شدید شکمی
•  استفراغ مکرر
•  خونریزی از لثه یا بینی شما
•  وجود خون در ادرار، مدفوع یا استفراغ
•  خونریزی زیرپوستی که ممکن است مانند کبودشدن به نظر برسد
•  تنفس دشوار یا سریع
•   پوست سرد یا مرطوب شوک
•  خستگی
•  تحریک‌پذیری یا بی‌حوصلگی

 عوارض و علائم تب دنگی چیست؟

اگر دچار فرم شدید بیماری بیماری دانگ شدید، این امر می‌تواند به ریه‌ها، کبد یا قلب آسیب برساند. فشارخون می‌تواند به افزایش یابد و باعث شوک و در بعضی موارد مرگ در فرد مبتلای به این بیماری شود.

 زمان مراجعه به پزشک چه زمانی است؟

اگر اخیراً در یک منطقه بوده‌اید که در آن بیماری دانگ بروز پیداکرده است و شما علائم اورژانسی مثل درد شدید شکمی، استفراغ، مشکل در تنفس یا خونریزی از طریق بینی، لثه‌ها، استفراغ یا مدفوع شدید، با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین بیمارستان و بخش اورژانس آن بروید.

اگر دچار تب و یا علائم فرم خفیف‌تر بیماری بیماری دانگ شدید، به پزشک مراجعه کنید.

 تشخیص بیماری دانگ به چه روشی است؟

تشخیص بیماری دانگ ممکن است دشوار باشد، زیرا علائم و نشانه‌های ابتلای به آن می‌تواند به‌آسانی با سایر بیماری‌هایی مثل مالاریا، لپتوسپیروز و تب تیفوئیدی اشتباه گرفته شود. پزشک شما احتمالاً در مورد سوابق پزشکی و مسافرت شما سؤال خواهد کرد. اطمینان حاصل کنید که سفرهای بین‌المللی را به‌طور دقیق برای پزشک توصیف کنید، از جمله کشورهایی که سفر داشته اید و تاریخ مسافرت شما و نیز هر تماسی که ممکن است با پشه‌ها داشته باشید برای به پزشک اطلاع دهید. بعضی نتایج آزمایشگاهی می‌توانند شواهد مربوط به ویروس‌های دانگ را شناسایی کنند، اما نتایج آزمایش معمولاً دیرتر از زمانی حاصل می‌شوند که نیاز به تصمیم‌گیری‌های مستقیم درمانی است.

درمان تب دانگی به چه روشی است؟

درمان خاصی برای بیماری دانگ وجود ندارد. پزشک شما ممکن است توصیه کند که مقدار زیادی مایعات بنوشید تا از کمبود آب ناشی از استفراغ و تب بالا در شما جلوگیری به عمل آید.در حینی که از بیماری دانگ رنج می‌برید، به علائم و نشانه‌های کم‌آبی توجه کنید. درصورتی‌که هر یک از موارد زیر را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید:

• کاهش ادرار
• کمی مقدار یا عدم وجود اشک در چشم
• خشک شدن دهان یا لب‌ها
•  عصبانیت یا سردرگمی و گیجی
• سردی یا مرطوب بودن اندام‌های بدن

مصرف داروی استامینوفنمی‌تواند درد و تب را در فرد مبتلا کاهش دهد. از مصرف تسکین‌دهنده درد که می‌تواند عوارض خونریزی را افزایش دهد مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil)، Motrin IB  و… و ناپروکسن سدیم (Aleve) و… اجتناب کنید.

 اگر دچار فرم شدید بیماری بیماری دانگ شدید، ممکن است لازم باشد:

•  مراقبت حمایتی در یک بیمارستان
• (IV) جایگزین مایعات و الکترولیت‌ها در بدن از طریق تزریق داخل وریدی
•  نظارت بر فشارخون
• انتقال خون برای جایگزینی خون ازدست‌رفته ناشی از این بیماری

شرایط آماده شدن برای ویزیت چیست؟

احتمالاً روند درمانی خود را با ویزیت توسط ارائه‌دهنده خدمات اولیه به شما شروع خواهید کرد؛ اما ممکن است شما نیز به یک دکتر متخصص در بیماری‌های عفونی ارجاع داده شوید. ازآنجا که قرار ملاقات می‌تواند مختصر باشد و به دلیل اینکه اغلب زمینه‌های زیادی برای پوشش وجود دارد، ایده خوبی است که برای قرار ملاقات خود آماده‌باشید. در اینجا برخی از اطلاعات به شما کمک می‌کند آماده شوید و از آنچه از پزشک خود انتظار دارید، آگاه شوید.آنچه شما می‌توانید انجام دهید:

• هرگونه علائمی را که تجربه کرده‌اید لیست کنید، حتی اگر آن‌ها که به دلایلی که قرار ملاقات را تعیین کرده‌اید، مربوط نیستند– 
• اطلاعات شخصی کلیدی را بنویسید. تاریخ مسافرت بین‌المللی خود را با تاریخ و کشور بازدید شده و داروهای مصرف‌شده در هنگام سفر را فهرست کنید– 
• فهرستی از تمام داروهای خود را تهیه کنید که شامل هرگونه ویتامین یا مکمل است که شما به‌طور منظم می‌کنید– 
• سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک یادداشت کنید. یک لیست از سؤالات می‌تواند به شما کمک کند که وقت خود را با پزشک خود مفید بگذرانید را فهرست کنید. سؤالات خود را از به ترتیب از مهم‌ترین و تا سؤالات کمتر مهم دسته‌بندی کنید.

بعضی از سؤالات اساسی که می توانید از پزشک داشته باشید عبارت‌اند از:

1.  – علت احتمالی بیشتر علائم من چیست؟
2. چه نوع آزمایش‌هایی را نیاز دارم؟-
3.  چه درمان‌هایی در دسترس است؟-
4. چقدر طول خواهد کشید که از این بیماری بهبود یابم؟-
5.  آیا اثرات طولانی‌مدت این بیماری وجود دارد؟-
6. – آیا شما هرگونه بروشور یا سایر راهنماهایی را دارید که برای مطالعه بتوانم با خود به خانه ببرم؟
7. – چه وب‌سایت‌هایی را برای مطالعه بیشتر توصیه می‌کنید؟

 چه سوالاتی را ممکن است پزشک از شما بپرسد؟

برای پاسخ به سؤال‌های پزشک خود، از قبیل موارد زیر آمادگی داشته باشید:

1.  چه زمانی علائم در شما شروع شد؟
2.  علائم شما مداوم یا گاه‌به‌گاه است؟
3.  علائم شما چقدر شدید است؟
4.  آیا به نظر می‌رسد که علائم شما بهتر یا بدتر شده است؟
5.  در ماه گذشته به کجا سفر کردید؟
6.  آیا شما در هنگام مسافرت توسط پشه‌ها نیش‌زده شده‌اید؟
7.  آیا اخیراً باکسی که بیمار بوده‌اید در ارتباط بوده‌اید؟

روش های پیشگیری از بیماری دانگ چیست؟

کنترل جمعیت پشه و جلوگیری از مواجهه با ناقل بیماری در جمعیت در معرض خطر انسانی بخش مهمی از اقدامات پیشگیرانه است؛ بنابراین در حال حاضر، اگر شما در حال زندگی کردن یا مسافرت در ناحیه‌ای هستید که بیماری دانگ در آنجا شایع است، بهترین راه برای جلوگیری از ابتلای به این بیماری این است که از مواجهه پشه‌هایی که این بیماری را می‌کنند با توجه به دستورالعمل موجود مبارزه با پشه‌های ناقل این بیماری، خودداری کنید.

اگر شما در حال زندگی کردن یا مسافرت به مناطق گرمسیری که بیماری دانگ معمول است هستید، این راهنمایی‌ها ممکن است به کاهش خطر ابتلا به این بیماری در شما از طریق نیش پشه کمک کند:

• اقامت در مسکنی که دارای تهویه مطبوع هستند: پشه‌هایی که ویروس‌های عامل بیماری دانگ را حمل می‌کنند تا غروب از نظر گزش بسیار فعال هستند اما در شب نیز می‌توانند گزش را انجام دهند
•  لباس‌های محافظ را بپوشید: هنگامی‌ که شما به مناطق آلوده به پشه می‌روید، پوشیدن یک پیراهن آستین‌بلند، شلوار بلند، جوراب و کفش برای پیشگیری از این ابتلای به این بیماری مؤثر است.
•  استفاده از مواد دور کننده پشه: مواد دافع حشرات مانند Permethrin را می‌توان به لباس، کفش، وسیله کمپینگ و یا تخت خود اسپری کرد. شما همچنین می‌توانید لباس‌های آغشته شده به پرمترین را استفاده کنید. برای پوست خود، یک دافع حاوی حداقل ۱۰ درصد غلظت DEET استفاده کنید.
• زیستگاه پشه را کنترل کنید: پشه‌هایی که ویروس دانگ را حمل می‌کنند معمولاً در اطراف خانه‌ها زندگی می‌کنند و در آب‌های راکد و در وسایلی مانند تایرهای استفاده‌شده اتومبیل‌ها را برای تخم گذاشتن مورداستفاده قرار می‌دهند. شما می‌توانید جمعیت‌های پشه را با از بین بردن زیستگاه‌هایی که تخم خود را تخم‌گذاری می‌کنند، کنترل کنید. حداقل یک‌بار در هفته، ظروف که دارای آب راکد هستند، خالی و تمیز کنید، مانند ظروف کاشت گیاهان، ظروف مورد استفاده برای آب حیوانات و گلدان‌های گل‌دار و مخازن آب راکد را تمیز نگه‌ دارید.

تب دنگی چیست؟

بیماری تب دنگی، در سال 2012 به عنوان مهمترین بیماری ویروسی که از طریق بندپایان انتقال می‌یابد محسوب شده و تبدیل به یکی از عمده‌ترین مشکلات بهداشتی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان شده است (منبع). این بیماری به عنوان یکی از اولویت‌های سازمان جهانی بهداشت در بحث پیشگیری و کنترل بیماری‌ها از سال 1993 قرار گرفت. انتشار هر 4 گونه ویروس دانگ از آسیا تا آمریکا، آفریقا و مدیترانه شرقی آن را به یک تهدید سلامت جهانی تبدیل و اگر به آن واژه تهدید به همه‌گیری جهانی اطلاق کنیم، به بیراهه نرفته‌ایم. هنوز هم بار کامل بیماری در سراسر جهان به طور کامل مشخص نشده است اما الگوی انتشار بیماری در جهان هم برای سلامت عمومی و هم از نظر اقتصادی به حد هشدار رسیده است.

 Dengue (break-bone fever) is a viral infection that spreads from mosquitoes to people. It is more common in tropical and subtropical climates.

چیکونگونیا یک بیماری ویروسی است که از طریق پشه‌های آلوده به انسان منتقل و تهدید بزرگی برای ایران می باشد. بیماری علایم مشابهی با دانگ دارد و در مناطقی که دانگ شایع است به اشتباه تشخیص دانگ داده می‌شود. انتقال محلی چیکونگونیا از بیش از 100 کشور و منطقه در آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکا گزارش شده است و موجب طغیان های وسیعی در سال های اخیر در کشورهای عربستان سعودی، یمن و پاکستان شده است.

ویروس زیکا یک ویروس نوپدید قابل انتقال توسط پشه ها می باشد که به افراد از طریق گزش پشه آلوده گونه آیدس، به خصوص آیدس اجیپتی، منتقل می شود. این ویروس برای اولین بار در میمون های رزوس در اوگاندا در سال 1947 شناسایی شد و پس از آن در سال 1952 در اوگاندا و تانزانیا از انسان جدا شد. طغیان های بیماری ویروسی زیکا از آفریقا، آمریکا، آسیا و پاسفیک گزارش شده است. از سال 2007 تا فوریه 2016، انتقال ویروس زیکا از 44 کشور و سرزمین گزارش شده است. این شامل 33 کشور است که در طی سال های 2015 و 2016 انتقال محلی در آن‌ها گزارش شده است.

متأسفانه پتانسیل ورود تب دنگی به ایران مخصوصاً در مناطق جنوبی کشور قطعی است. به علت واردات گیاه لاکی بامبو از کشورهای چین و تایلند ممکن است تخم، لارو، پوپ و یا پشه بالغ وارد کشور شود و یا ائدس آلبوپیکتوس بالغ توسط هواپیما از کشور عربستان سعودی و یا توسط کشتی از پاکستان به ایران منتقل و به سرعت پخش شود. هم اکنون بروز بیماری تب دنگی در شهرهای جده و مدینه مشکل مهم بهداشتی و جدی عربستان سعودی است و متأسفانه بیماری تا مرزهای کشور ما هم رسیده است. به طوری که در ایالت سند پاکستان مخصوصاً در شهر کراچی هم اینک بیماری به صورت اپیدمی شایع است و علاوه بر آن مقاومت ناقل بیماری در این شهر به برخی حشره‌کش های متداول هم گزارش گردیده است. با توجه به تعداد قابل توجه زائران ایرانی در حج عمره و حج تمتع در صورت ابتلاء آن ها در شهرهای جده و مدینه، پس از مراجعت به ایران به عنوان مخزن بیماری محسوب می گردند. ضمنا مسافرت قابل توجهی از ایرانیان به هنگام تابستان به کشورهای تایلند، چین و مالزی به عنوان توریست، شانس ابتلاء به بیماری را زیاد و پس از مراجعت خطر جدی ایجاد خواهند نمود. ضمناً مناطق جنوبی ایران بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در کمربند انتشار این بیماری قرار دارد و در صورت ورود بیماری به کشور ما عواقبی شدیدتر از مالاریا را بدنبال خواهد داشت. چرا که ائدس های ناقل شناسایی شده (اجیپتی و آلبوپیکتوس)، ویروس را از راه تخم به نسل های بعد منتقل می کنند که موجب انتشار سریع بیماری خواهد شد.

عفونت همزمان ویروس های چیکونگونیا، بیماری دنگی و زیکا

همانطور که در جدول شماره 1 نشان داده شده است اشتراک علائم بالینی به حدی در مورد این سه بیماری آربوویروسی بالا است که در نواحی اندمیک برای هر سه بیماری، تشخیص افتراقی فقط با تست های آزمایشگاهی اختصاصی میسر باشد. با توجه به اینکه ناقلین هر سه ویروس مشابه می باشند گردش هر سه ویروس در یک منطقه و احتمال بروز عفونت های همزمان نیز امری ممکن می باشد و لذا شرح حال گرفتن و توجه به سابقه سفر در این بیماران بسیار مهم است.

جدول 1 علائم و نشانه های بیماری دانگ، چیکونگونیا و زیکا

چه موقع به بیماری تب دنگی، چیکونگونیا و زیکا شک کنیم؟

جدول ذیل تعریف موارد مشکوک بیماری دانگ، چیکونگونیا یا زیکا را بطور خلاصه برای پزشکان جمع بندی می نماید:

تشخیص افتراقی بیماری دانگ، چیکونگونیا و زیکا

تشخیص افتراقی های بیماری دانگ بسیار زیاد است و همین بس که بگوییم یکی از تشخیص افتراقی های دانگ، بیماری تیفوئید است. در جدول ذیل مثال هایی از تشخیص افترافی های متعدد بیماری دانگ، چیکونگونیا و زیکا در دسته بندی بیماری های با علائم مشابه بصورت خلاصه آورده شده است.

جدول 3 برخی تشخیص های افتراقی در برخورد با بیماری دانگ، چیکونگونیا و زیکا